Fotografia kryminalistyczna

Fotografia kryminalistyczna jest to zbiór systemu metod, środków i sposobów, które stosuje się podczas wykonywania zdjęć na miejscu zbrodni, mających na celu utrwalenie czynności procesowych, operacyjnych i badawczych. Fotografia kryminalistyczna ma za zadanie ujawnienie oraz utrwalenie informacji o miejscu zdarzenia, dowodów oraz obiektów, które mogą się okazać kluczowe w dalszej części prowadzonego śledztwa. Fotografie pozwalają skrócić czas śledztwa, ponadto materiał dowodowy zgromadzony podczas oględzin jest znacznie lepszej jakości, co również usprawnia dalsze działania śledczych. Podkoniec lat 90 zaczęto likwidować pracownie fotochemiczne w jednostkach policji. Powierzono to zadanie specjalnym laboratoriom kryminalistycznym. Technik na miejscu zdarzenia musi przestrzegać ściśle zasad, jakie obowiązują podczas podjęcia czynności na miejscu zdarzenia. Ze względu na różne sytuacje zastane na miejscu dokonania przestępstwa, występuje pewien podział fotografii kryminalistycznych pod uwagę brana jest rozległość przestrzeni, fotografowany obiekt. Wielkość przestrzeni pozwala nam podzielić fotografie na zdjęcia orientacyjne, zdjęcia sytuacyjne, zdjęcia fragmentaryczne oraz zdjęcia poszczególnych śladów.
Zdjęcia orientacyjne są to zdjęcia, które wykonuje się zaraz po przyjeździe na miejsce zdarzenia i wstępnym rozeznaniu. Na samym początku należy ustalić wielkość obszaru, który zostanie poddany oględzinom. Szczególną uwagę należy zwrócić na obszar, w jakim działał sprawca, droga, którą się poruszał, miejsce porzucenia narzędzi lub przedmiotów skradzionych, obszar, w jakim możliwe jest wystąpienie śladów kryminalistycznych oraz wszelkiego rodzaju obiekty, które mogły przyczynić się do dokonania czynu bądź go utrudnić, warto też zwrócić uwagę na obiekty będące punktem odniesienia. Ważnym momentem jest wybór techniki rejestracji. Można wykonać pojedyncze zdjęcie obszaru, jeżeli nie jest rozległy. Przy terenach rozległych najlepiej sprawdzi się zdjęcie panoramiczne obrotowe lub liniowe. Bardzo często zdarza się, że wykonane fotografie są prześwietlone lub zbyt ciemne. Należy szczególną uwagę zwrócić na ustawienia aparatu takie, jaki odpowiednio długie naświetlenie lub użycie lampy błyskowej. W przypadku dokonywania oględzin nocą używane są lampy błyskowe lub reflektory. Kolejnym rodzajem zdjęć są zdjęcia sytuacyjne, które mają za zadanie przedstawić miejsce zdarzenia z różnych kierunków obserwacji. Pierwszym krokiem i jednym z ważniejszych jest dokładne oznaczenie śladów oraz przedmiotów. W momencie, kiedy są słabo widoczne używa się strzałek wskazujących dokładne położenie, jeżeli natomiast ślady są mało kontrastowe względem podłoża ich zewnętrzne krawędzie oznacza się kredą. Otoczenie zaprezentowane na fotografii kryminalistycznej ma ponadto za zadnie ukazać położenie wszystkich śladów względem siebie oraz ich wygląd. Każde miejsce zdarzenia utrwalane jest w specyficzny sposób. Przykładowo na miejscu wypadku drogowego należy sfotografować przede wszystkim drogę, uwzględniając stan techniczny i wszelkie uszkodzenia oraz znajdujące się na niej urządzenia techniczne; ślady, które pozostawili uczestnicy wypadku, w tym odłamki szkła czy ślady hamowania; ostatnią rzeczą, którą należy uwiecznić na fotografii jest wzajemne usytuowanie pojazdów oraz położenie ofiar śmiertelnych.Przy fotografowaniu miejsca pożaru, trzeba zwrócić szczególną wagę na wygląd obiektu oraz poszczególnych jego elementów, które uległy zniszczeniu. Ponadto wykonywane są też zdjęcia instalacji elektrycznej oraz innych urządzeń mogących mieć wpływ na zaistniałą sytuację. Kolejnym rodzajem fotografii na miejscu zdarzenia jest fotografia fragmentaryczna. Takie zdjęcia wykonywane są w fazie statycznej oraz dynamicznej oględzin. Jak sama nazwa wskazuję zdjęcia ukazują konkretny fragment danego miejsca, podkreślając istotne elementy. Są to głównie zdjęcia drogi wejścia, przeszkód i innych zabezpieczeń pokonanych przez sprawcę czy położenie pojazdów.
Jednymi z ważniejszych fotografii są zdjęcia śladów oraz przedmiotów znalezionych na miejscu zdarzenia. Oczywiście wiadomym jest, że w aktach sprawy znajduje się opis słowny wszystkich zebranych śladów, jednak to nie jest to samo, co zobaczenie tego obiektu, chociaż na zdjęciu. Aby uzyskać zdjęcie wysokiej jakości należy odpowiednio wybrać kąt oświetlenia oraz kadrowanie. Dosyć często potrzebne jest użycie filtrów w celu wyeliminowania niekorzystnego światła. Należy pamiętać, aby obok fotografowanego śladu znajdowały się numer oraz skalówka z podziałką, która powinna być dobrana odpowiednio do fotografowanego przedmiotu. Ślady o strukturze przestrzennej fotografowane są w kilku ujęciach przy różnym oświetleniu, wszystko to pozwala uzyskać i sfotografować więcej szczegółów.
Kolejnym rodzajem fotografii wykonywanych na miejscu zdarzenia są zdjęcia linii papilarnych. Technika ta jest jednym ze sposobów zabezpieczania śladów. Na samym początku odkryte ślady linii papilarnych przenoszone są na folię daktyloskopijną lub masę silikonową a następnie wykonuje się fotografię. Ważnym jest, aby była ona wysokiej jakości. Zdjęcie wykonywane jest przy użyciu techniki makroskopowej w skali 1:1. Fotografia powinna być wykonana bezpośrednio po zabezpieczeniu jej na folii daktyloskopijnej a przed użyciem środków kontrastujących, ponieważ wtedy ślad linii papilarnej może ulec zniszczeniu bądź zniekształceniu. Częstym problemem podczas fotografowania śladu linii papilarnych jest powierzchnia, na jakiej się on znajduje. W takiej sytuacji możliwych jest kilka rozwiązań jak na przykład oświetlenie kątowe, umożliwiające nachylenie światła odpowiednio względem gładkości powierzchni; użycie światła rozproszonego, które eliminuje odblaski; kolejnym sposobem jest zastosowanie oświetlenia ultrafioletowego lub użycie oświetlenia śladu z obu stron. Każda z tych technik będzie miała zastosowanie przy innym sprawiającym trudności podłożu. Podobnie dzieje się podczas utrwalania na zdjęciu śladów stóp, obuwia czy narzędzi i pozostawionych przez nie śladów. Jedna z różnic, jakie występują podczas fotografowania śladów obuwia jest fakt, że należy wykonać zdjęcie śladu rejestrując kierunek, w jakim zmierzał napastnik oraz ścieżkę chodu. Te elementy pozwolą ustalić linię chodu, kąt stopy oraz krok. Zalecane jest wykonywanie takich zdjęć przy użyciu fotografii panoramicznej, dodatkowo można zastosować taśmę mierniczą położoną wzdłuż kierunku chodu. Przy śladzie umieszczane są dwie skalówki, położone prostopadle względem siebie. Podczas wykonywania fotografii należy zastosować dwa rodzaje oświetlenia, kątowe, którego kąt padania uwzględnia głębokość śladu oraz rozproszone skierowane od góry. Zamiennikiem światła rozproszonego może być światło naturalne, a światłem kątowym lampa błyskowa. Przy fotografowaniu śladów ukazujących koła pojazdu należy utrwalić wzór pełnego obrotu koła oraz powtarzające się szczegóły, pozwoli to na ustalenie na przykład uszkodzeń bieżnika. Wykonując zdjęcia narzędzi użytych do przestępstwa, po zakończeniu fotografowania ogólnego, należy sfotografować powierzchnię roboczą, czyli na przykład ostrze lub inne krawędzie ostre. Należy zastosować wtedy ekran rozpraszający światło oraz oświetlenie rozproszone. Uzyskane zostaną w ten sposób najlepsze efekty o najwyższej jakości obrazu.
Fotografowanie zwłok na miejscu ich ujawnienia należy do mniej przyjemnej części pracy technika policyjnego. Jest ono jednak najważniejszym elementem podczas prowadzenia śledztw z podejrzeniem zabójstwa. Wykonanie zdjęć osoby zmarłej na miejscu znalezienia zwłok musi uwzględnić:
· miejsce ułożenia zwłok względem otoczenia,
· zdjęcie zwłok ukazując ich położenie,
· zarejestrowanie obrażeń odniesionych przedśmiertnie oraz pośmiertnie;
· wygląd denata/denatki, ich odzieży i innych przedmiotów znajdujących się przy nich w celu szybszej identyfikacji.
Wykonanie fotografii powinno zacząć się od wykonania zdjęć fragmentarycznych miejsca zdarzenia bądź ujawnienia zwłok, ponieważ oba te miejsca mogą być różne, na przykład w wyniku przeniesienia zwłok w inne miejsce. Należy więc ukazać, jak prezentuje się otoczenie zwłok oraz ich ułożenie względem innych śladów i przedmiotów. Należy wykonać zdjęcia z różnych punktów odniesienia takich jak zarośla, zagłębienia terenu czy wielkość pomieszczenia w jakim się znajdują. Następnym krokiem jest utrwalenie zwłok przy wyizolowaniu ich z otoczenia, oznacza to, że zdjęcie wykonane musi być prostopadle do płaszczyzny zwłok, dodatkowo można jeszcze wykonać zdjęcia z boku i góry. W momencie, kiedy warunki są niesprzyjające fotografowaniu należy wykonać zdjęcia z dostępnych kierunków lub na przykład przy użyciu fotografii panoramy liniowej. Należy unikać wykonywania fotografii od strony stóp i głowy, ponieważ są one mocno zniekształcone. Podobnie jak przy wykonywaniu fotografii innych śladów, tak samo podczas fotografowania zwłok należy pamiętać o odpowiednim oświetleniu. Wszelkiego rodzaju ślady na ciele takie jak obrażenia, osmalenia, podbiegnięcia krwawe, bruzdy wisielcze, plamy opadowe czy inne ciała obce należy utrwalić za pomocą fotografii przy zachowaniu takich samych zasadach jak podczas utrwalania innych śladów, a więc należy użyć fotografii skalowej. Fotografie odzieży denata powinny ukazywać wszelkiego rodzaju uszkodzenia takie jak rozerwania i przecięcia oraz plamy i zabrudzenia. Wszystkie te elementy pozwolą ustalić pierwotne ułożenie zwłok. W przypadku wykonywania fotografii w celu identyfikacji denata/denatki należy pamiętać, aby fotografowana twarz była doprowadzona do stanu jak najbardziej zbliżonego do stanu sprzed śmierci. Wszelkie zabrudzenia są usuwane, twarz myta jest wodą a wszelkie rany i inne ubytki zakrywane są przy pomocy pudru. Zdjęcia wykonywane są w ubraniach w jakich zwłoki zostały ujawnione lub w przypadku ich braku, ciało nakrywane jest do ramion tkaniną. Tak zwane zwłoki N/N fotografowane są w kilku ujęciach, a mianowicie: prawy profil, widok twarzy z przodu (en face), półprofil prawy oraz półprofil lewy. Ponadto wykonywane są zdjęcia całego ciała i lewej małżowiny usznej. Należy wykonać również fotografię odzieży z ukazaniem wszystkich detali takich jak sprzączki, guziki czy zapinki oraz każde zabrudzenie i uszkodzenie. Po zdjęciu ubrań ze zwłok wykonuje się fotografie wszystkich znaków szczególnych, czyli blizn, tatuaży oraz charakterystycznych zniekształceń naskórka.

Angelika Soroka