Kryminalistyka - terminologia

 

Kryminalistyka jako nauka zaistniała dopiero pod koniec XIX wieku. Wtedy też zaczęły pojawiać się pierwsze definicje. Do tej pory istnieje ich kilka, niektóre są bardzo ogólne, inne lakoniczne, a jeszcze inne bardzo obszerne. Według Brunona Hołysta „kryminalistyka to nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełniania, wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym”. Stanisław Pikulski tak oto definiuje kryminalistykę: "uniwersalny zespół metod i środków, który pozwoliłby w warunkach wzrastającej przestępczości nie tylko na optymalne wykrywanie sprawców przestępstw, lecz także na jednoznaczne i niebudzące wątpliwości udowadnianie im winy".Natomiast Ewa Gruza stwierdza, że jest to „praktyczna nauka opracowująca zasady:

· sprawnego działania,

· stosowania taktycznych i technicznych metod śledczych i badawczych (wykorzystywanych w celu ujawniania oraz zabezpieczania faktów mających znaczenie wykrywacze i dowodowe),

· zapobiegania ujemnym zjawiskom społecznym”.

Profesor Tadeusz Hanausek mówi o kryminalistyce w taki sposób, że „można ją określić, jako naukę o taktycznych zasadach i sposobach oraz o technicznych metodach i środkach rozpoznawania i wykrywania prawnie określonych, ujemnych zjawisk społecznych, a w szczególności przestępstw i ich sprawców oraz udowadniania istnienia lub braku związku pomiędzy osobami i zdarzeniami […]”.

Kryminalistyka, przed którą społeczeństwo stawia wiele wymagań, głównie dotyczących zwalczania przestępczości, wprowadziła w życie naukowe rozpoznawanie mechanizmów w działalności przestępczej, tworzy środki techniczne i taktyczne pomagające wykrywać i przeciwdziałać przestępczości.

Taktyka kryminalistyczna z greckiego taktika – sposób, jest to dziedzina zajmująca się badaniem sposobów, w jaki popełniane są przestępstwa oraz opracowywaniem sposobów działania wymiaru sprawiedliwości oraz organów ścigania. Ponadto ma ona doprowadzić do jak najskuteczniejszego zatrzymania sprawcy oraz do zapobiegania takim sytuacjom w przyszłości. Natomiast technika kryminalistyczna z greckiego technikos – kunsztowny, zajmuje się badaniem środków technicznych, które zostały wykorzystane do popełnienia przestępstwa oraz ma na celu opracowywanie środków, jakich powinny używać organy ścigania podczas prowadzenia dochodzenia a jednocześnie pomagających w zapobieganiu przestępstwom w przyszłości.

Metody przestępne, śledcze i profilaktyczne. Poznanie każdej z nich jest konieczne, aby w późniejszym czasie móc efektywnie działać i zapobiegać. Kryminalistyka nie jest jedyną dziedziną nauki, która pomaga w przeciwdziałaniu przestępczości, jest natomiast najskuteczniejszą, ponieważ nie naśladuje pozostałych dziedzin nauki a tworzy swoje własne mechanizmy.

Wiedza, która obejmuje sferę wiedzy dotyczącej zjawisk związanych z wyborem taktyki śledczej, pomijając wiedzę o samej taktyce, jest metodyka śledcza. Metodyka określa, jaką taktykę powinniśmy wybrać, aby odpowiednio poprowadzić śledztwo. Obejmuje ona bardzo szeroki zakres ogólnej wiedzy i reguł uniwersalnych.

Według amerykańskich naukowców taktykę śledczą możemy podzielić następująco:

Taktyka rozpoznawcza:

o forma rozpoznawania,

o metoda rozpoznawcza,

o taktyczne schematy działań rozpoznawczych.

Taktyka wykrywania:

o model działań,

o forma działań,

o metoda działań,

o wersja śledcza i operacyjna,

o zasada typowania sprawców na podstawie wersji,

o schemat taktycznego wykrywania.

Taktyka udowadniająca:

o metodyka wykorzystująca osobowe źródła dowodowe,

o metodyka wykorzystywania rzeczowych źródeł dochodowych,

o metodyka wykorzystywania informacyjnych źródeł,

o schemat taktycznych czynności dowodowych.

Angelika Soroka