Osmologia

 




Osmologia to jedna z dziedzin kryminalistyki zajmująca się badaniem śladów zapachowych oraz ich zidentyfikowaniu na podstawie śladów zapachowych pozostawionych przez osobę podejrzaną lub oskarżoną.Jak opisuje to Ryszard Bączyk ślady zapachowe (osmologiczne) „to rodzaj śladów kryminalistycznych, które mogą stanowić materiał dowodowy w toku czynności procesowych. Mimo że często pomijane w czasie oględzin miejsca zdarzenia, osób lub rzeczy, odgrywają ważną rolę w kryminalistyce, gdyż m.in. wskazują udział osoby w zdarzeniu lub określają, czy przestępca używał konkretnych przedmiotów”.Po raz pierwszy psi węch został wykorzystany do badań osmologicznych w Polsce w 1962 roku, jednak wyniki badań budziły wątpliwości wśród sędziów. Postanowiono wtedy prowadzić badania bardziej ostrożnie, dokładnie zabezpieczając ślady. Zaczęto również szkolić psy specjalnie do wykrywania zapachów, szkolono je aby prawidłowo porównywały próbki zapachowe. Poczynione zostały ogromne postępy i już w 1998 roku w Polsce funkcjonowało 36 pracowni osmologicznych a wyszkolonych było aż 98 psów. Niestety wprowadzony w 2000 roku obowiązek okresowej certyfikacji laboratoriów osmologicznych spowodował znaczny spadek funkcjonujących laboratoriów. Już w 2005 roku funkcjonowało ich zaledwie 16 z początkowych 36 laboratoriów, obecnie funkcjonuje już tylko 5 takich pracowni. Są to laboratoria kryminalistyczne w Bydgoszczy, Krakowie, Lublinie, Radomiu i Warszawie.
Wszystkie osoby posiadają swój zapach, dotykając nogą podłoża, bez względu na to czy jest ona bosa czy obuta, pozostaje odcisk, wokół którego unoszą się cząsteczki zapachowe inaczej zwane molekułami zapachowymi. Molekuły osiadają również na przedmiotach z którymi dana osoba miała styczność Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje zapachów, są to zapach miejscowy, czyli zapachy części ciała takich jak włosy czy dłonie; zapach indywidualny, który jest zbiorem wszystkich zapachów z poszczególnych części ciała oraz tak zwany zapach ogólny odpowiadający zapachowi indywidualnemu pomieszanemu z innymi zapachami zewnętrznymi takimi jak perfumy, mydło lub żel do mycia ciała, mogą to być również papierosy i inne używki. W kryminalistyce natomiast występuje nieco szerszy podział śladów zapachowych. Występują ślady substancyjce inaczej zwane materialnymi, są to na przykład przedmioty i pozostawiony na nich ślad, plamy czy ubytki oraz charakterystyczny zapach danego przedmiotu oraz jego cechy fizyczne czy też temperatura. Kolejnym rodzajem śladów zapachowych są mikroślady, ślady kontaktowe oraz ślady pozostawione bezpośrednio przez sprawcę na miejscu zdarzenia.
Ważną kwestią podczas prowadzenia badań osmologicznych jest ich prawidłowe zabezpieczenie na miejscu zdarzenia. Ślady osmologiczne mają to do siebie, że są ulotne i krótkotrwałe. Odpowiednie ich zabezpieczenie gwarantuje większe prawdopodobieństwo odkrycia na przykład sprawcy przestępstwa. Mikrocząsteczki zapachowe występują w każdym miejscu w jakim przebywał również człowiek, są to również wszystkie przedmioty jakie przy sobie posiadał, jak na przykład bluza, papierosy czy narzędzie, które zostało użyte do przestępstwa. Najdłużej utrzymującymi zapach śladami są ślady krwi, również wysuszonej. Zabezpieczenie śladów ma tak ogromne znaczenie, ponieważ każda nieprawidłowość w zabezpieczeniu może wykluczyć taki ślad z postępowania karnego, ponieważ uszkodzony ślad nie jest wiarygodny. Pobieranie śladu osmologicznego polega na zabezpieczeniu go na przykład przy pomocy specjalnych pochłaniaczy zapachu. Następnie taki pochłaniacz zabezpieczony pozostaje w jałowym, szczelnym słoiku. Kolejnym krokiem jest pobranie materiału porównawczego od osoby podejrzanej. Odbywa się to w pomieszczeniu jak najbardziej wolnym od innych zapachów. Osoba, od której pobierane są próbki materiału osmologicznego musi mieć umyte oraz osuszone dłonie, następnie kładzie się na nie pochłaniacz zapachu. Pochłaniacz przez następne piętnaście minut jest ugniatany przez daną osobę oraz przekładany z jednej dłoni do drugiej. Następnie postępuje się tak jak na miejscu pobierania śladu, czyli metalową pęsetą przekłada się ostrożnie pochłaniacz do jałowego słoika. Przed przystąpieniem do ekspertyzy osmologicznej pobierany zostaje również materiał od innych osób, niezwiązanych ze sprawą. Celem takiego działania jest utworzenie tak zwanego ciągu selekcyjnego, który składa się co najmniej z pięciu takich próbek. Ważnym jest, aby próbki materiału pobierane były od osób tej samej płci co podejrzany oraz o zbliżonym wieku. Podczas ekspertyzy w pomieszczeniu wraz ze wszystkimi próbkami, znajduje się specjalnie do tego wyszkolony pies oraz jego przewodnik. Bezpośrednio przed badaniem, przeprowadzone zostają trzy próby kontrolne. Takie próby mają na celu sprawdzenie czy pobrane próbki zapachowe zostały odpowiednio dobrane oraz czy nie są w jakikolwiek sposób atrakcyjne dla psa. Dwie próby muszą zostać zakończone wynikiem pozytywnym, czyli pies wskazuje odpowiedni pojemnik, natomiast ostatnia próba musi mieć wynik negatywny, czyli pies nie powinien wskazać żadnego z pojemników i wrócić bezpośrednio do przewodnika. Po próbach wykonywana jest właściwa identyfikacja. Jednak, aby badanie miało wiarygodność badanie identyfikacyjne musi zostać przeprowadzone przy użyciu dwóch psów. Gwarantuje to osiągnięcie sukcesu.
Angelika Soroka

Komentarze

Popularne posty z tego bloga

Genetyczna analiza śladów kryminalistycznych - terminologia

Szkic miejsca zdarzenia

Fotografia kryminalistyczna